Het volgende verhaal is een vrije bewerking van het toneelstuk ‘Mandragola’ van Niccolo Machiavelli.

‘Nee vriend, ga niet weg! Wacht nog één glas met naar huis gaan en zet uzelf neer tegenover mij. Ik zal u een verhaal vertellen dat uw lachspieren zal kietelen en uw wangen rood zal kleuren. En nee, niet alleen van schaamte! 

‘Wat zegt u, of ik het zelf heb meegemaakt? Nee, helaas. Al had ik me er graag voor geleend! Het is ontsproten aan de kronkels van mijn gedachten en is tegelijk zo oud als de mensheid en zo jong als haar laatste telg. Kom, ga zitten. Ja daar, precies tegenover mij, zodat ik, als het al te gortig wordt, voorover kan buigen en u toe kan fluisteren wat ik en plein public niet uit mijn strot krijg. 

‘Hier, ik rochel eerst mijn keel schoon en wrijf nog eens flink in mijn handen om ze dan tegen mijn wangen aan te petsen alsof het water was en ik mijn gezicht moest wassen. Nu zijn mijn wangen rood en mijn kaken soepel. Waard, schenk nog eens mijn glas vol, dan zal ik het nog mooier vertellen dan ik al voornemens was. 

(Rochelt)  

‘Het was op een mooie Parijse zomeravond dat Callimaco, de hoofdpersoon van dit verhaal, met zijn goede vriend Camillo in een twistgesprek verzeild raakte. Een twistgesprek waar Italianen en Fransen tot op de dag van vandaag geen definitief eindoordeel over hebben geveld. Het gaat namelijk om het antwoord op de vraag: in welk land wonen de mooiste vrouwen?  

‘Met veel vermaak droegen beide partijen bijzondere dames voor, waarvan luisterrijke beschrijvingen en schromelijk overdreven voorbeelden de ander moesten overreden. In zijn laatste poging Callimaco te overtuigen, beschreef Camillo de schoonheid van de vrouw van zijn neef Nicia met zoveel vuur dat Callimaco’s gemoed overstroomde van verlangen. Hij raakte ervan overtuigd dat Nicia’s vrouw, Lucretia, met haar slanke handen, roodbruine haren, delicate rondingen en wimpers als sluiers wel de mooiste vrouw moest zijn die hij ooit had mogen aanschouwen. Bevangen door het idee haar te beminnen, besloot hij de volgende dag plotsklaps naar Florence af te reizen in de hoop Lucretia voor zich te winnen. Een dwaze aangelegenheid aangezien Lucretia alles bezat wat ze wilde bezitten: aanzien, een prachtig huis en een stoet bedienden die in al haar gemakken konden voorzien. Bovendien was ze getrouwd. 

‘Callimaco, doof voor elke redevoering, trok zich hier echter niks van aan en ontdekte bij aankomst dat Lucretia nog betoverender was dan Camillo had doen voorkomen. Ziek van verlangen deed hij zijn beklag bij zijn vriend Ligurio. Een sluwe nietsnut en tafelschuimer, die dan weer eens hier en dan weer eens daar aanschoof en zijn oren en ogen liet voeden door wat er gezegd werd, maar ook en vooral door wat er ongezegd bleef. Ligurio, die altijd kans zag ergens een slaatje uit te slaan, stelde zijn vriend gauw gerust. 

‘Er is hoop Callimaco, want Nicia, die goede man, heeft weliswaar een voortreffelijke positie als rechter bemachtigd, maar heeft ondertussen nog geen gram van het gewicht dat men moet hebben om een dergelijke positie naar behoren uit te voeren. Bovendien heeft hij een heel ander probleem dat hem volledig in beslag neemt.’ 

‘Vertel, mijn vriend!’ riep Callimaco uit, bereid om zich vast te klampen aan elk stukje hoop, hoe onzinnig en flinterdun dan ook. ‘Red mij van mijn hartzeer. Want Nicia, dat loeder, zorgt dat Lucretia nooit het huis verlaat, en dus kan ik haar nooit zomaar tegenkomen. En haar bedienden zijn zo trouw dat geen bedrag ze om kan kopen. Ik weet het, want aan het aantal pogingen of aan de hoogte van het bedrag heeft het niet gelegen. Hoe kan een verliefde zwakkeling als ik ooit haar aandacht vangen?’ 

‘Heel simpel,’ antwoordde Ligurio. ‘Door in te spelen op datgene wat hen ‘s nachts wakker houdt en door geen geld of positie verkregen kan worden.’ 

‘Wat is dat dan?’ riep Callimaco. ‘Want voor zover ik kan zien, is er niets wat hen ontbeert.’ 

‘Je bent duidelijk verblind door de liefde Callimaco, want wat hen wakker houdt zou toch overduidelijk moeten zijn. Het eerste waar een vrouw aan denkt als ze haar huwelijksbed betreedt: een kind!’ 

‘En hoe kan het ontbreken van een kind mijn zaak verder helpen?’ 

‘Laat dat maar aan mij over mijn beste Callimaco. Ik heb al een plan.’ 

‘Een plan, zo snel?’ 

‘Wacht maar af, je zult het zien. En vlug ook, want we gaan direct van start. Ga naar huis en verkleed je als een dokter. Een dokter die in Parijs medicijnen heeft gestudeerd en zoveel geld heeft verdiend met zijn kunde, dat hij naar met zijn fortuin naar Florence gereisd is om daar van zijn pensioen te genieten.’ 

‘Een dokter in de algemene zin?’ 

‘Nee, een dokter die zich heeft gespecialiseerd in de menselijke voortplanting en daarmee zelfs de meest hopeloze gevallen heeft kunnen helpen. Bereid je voor op een bezoek van Nicia en vertel hem dat je een drankje voor haar zult maken van een aftreksel van de alruinplant.’  

‘Wat is er zo bijzonder aan de alruinplant?’ 

‘Zoek dat maar uit in een van je boeken of vraag het aan wie je ook maar tegenkomt. Iedereen kent toch de vloek van de alruinplant?’ 

‘En zo toog Callimaco naar huis en klopte Ligurio een uur later op diens poort met in zijn kielzog Lucretia’s Nicia.  

Callimaco, als dokter gekleed, deed open. 

‘Goedenavond Ligurio, waarmee kan ik u van dienst zijn?’ 

‘Goedenavond dokter Callimaco. Wat fijn dat wij u thuis treffen. Mag ik u voorstellen aan mijn goede vriend en rechter Nicia, en u om een belangrijke gunst vragen?’ 

‘Dat hangt van uw gunst af, beste Ligurio.’ 

‘Nicia en zijn vrouw Lucretia zijn in hun zes jaar durende huwelijk niet gezegend met een kind. En laat het nou precies uw specialiteit zijn om stellen in deze omstandigheden te helpen.’ 

‘Jazeker is dat mijn specialiteit. Maar voordat ik een poging doe om u te helpen, wil ik eerst vaststellen wat het probleem is waarmee we ons hier geconfronteerd zien.’ 

‘Wat u maar wilt beste heer, wij zijn overal toe bereid.’  

‘Dat is fijn. Kunt u mij vertellen wat de oorzaak is van uw probleem? Gaat het om een defect van uw vrouw? Een obstructie in haar baarmoeder of een verstoorde eisprong? Of ligt het euvel aan uw kant? Wellicht inactiviteit van uw zaad of een deformiteit van uw geslacht?’ 

‘Wat zegt u nu! Een deformiteit van mijn geslacht? Nee, ik kan u verzekeren dat er aan mijn kant niks mis is. Het euvel, zoals u het uitdrukt, ligt geheel bij mijn vrouw.’ 

‘Juist, juist, maakt u zich niet druk. Het is slechts een analyse. En wat u zegt, komt goed uit, want beste Nicia, de oplossing die ik u kan bieden werkt alleen als het euvel aan de kant van de vrouw ligt. En aangezien dat hier het geval is, kunnen wij over gaan tot een behandeling.’ 

‘Wat een geluk dokter! Denkt u dat alles goed zal komen?’ 

‘Daar is geen enkele twijfel over, toch dokter?’ vraagt Ligurio die tot nu toe alleen had toegekeken. ‘Tenminste, dat heeft u zelf in de hand beste Nicia. En aangezien u, zoals u net aangaf, overal toe bereid bent, twijfel ik niet aan een goede afloop.’ 

‘Ik ben blij dat te horen. Dokter, vertelt u mij hoe ik bij kan dragen aan deze ongelukkige situatie?’ 

‘Wel beste Nicia, ik zal het u mijn werkwijze uit de doeken doen. Ik ga voor uw vrouw Lucretia een drankje vervaardigen van onder andere het sap van de alruinplant. Dat drankje zal ervoor zorgen dat u en uw vrouw een kind kunnen verwekken.’ 

‘Geweldig!’ 

‘Maar,’ vult Ligurio aan. ‘U kent wellicht de onfortuinlijke reputatie van de alruinplant.’ 

‘Ik heb geen idee waarover u spreekt.’ 

‘De alruinplant moet met grote voorzichtigheid geoogst worden, omdat de plant op het moment dat ze op een verkeerde manier uit de aarde getrokken wordt, een geluid voortbrengt waar geen mens ooit van is hersteld.’ 

‘Werkelijk?’ 

‘Jazeker mijn vriend. Slechts enkelen zijn in staat deze plant te oogsten zonder dat de plant haar schreeuw laat horen, waaronder de beste dokter Callimaco. Daarmee zijn we er echter nog niet. De vloek van de alruin is zo sterk dat de eerste man die uw vrouw zal bestijgen, nadat zij het sap van de plant gedronken heeft, dood neer zal vallen.’ 

‘Dood?’ 

‘Jazeker beste man.’ 

‘Maar dan is deze poging nutteloos. Dan kost het me mijn eigen leven.’   

‘Wel nee, vrees niet, er is een oplossing. Het enige wat u hoeft te doen is iemand anders vinden om uw vrouw tot zich te nemen.’ 

‘Maar hoe doe ik dat?’ 

‘Heel simpel. Nadat u uw vrouw het drankje heeft gegeven, zullen wij naar het plein gaan. Daar zullen we de eerste de beste man die we vinden overmeesteren en hem naar de slaapkamer van uw vrouw brengen. Daar zal hij met uw vrouw verkeren en daarna uw huis verlaten. Op deze manier kunt de vloek van de alruin ontlopen.’ 

‘Maar die arme man zal zijn leven verliezen.’ 

‘Treur niet. We zullen iemand van weinig belang kiezen, een muzikant of een klaploper. Het enige wat u hoeft te doen is uw vrouw overtuigen van de noodzakelijkheid van deze handelingen.’ 

‘Dat zal ze nooit toestaan. Mijn vrouw is een zeer deugdelijke en godvrezende vrouw.’ 

‘Maar ook dat hoeft toch geen probleem te zijn mijn beste Nicia? Vertel me, wie is haar biechtvader?’ 

‘Pater Timoteo.’ 

‘Ga dan terug naar uw woning, vertel uw vrouw over het plan en laat dokter Callimaco hier het drankje vervaardigen. Stuur haar daarna naar haar biechtvader om hem om raad te vragen.’ 

Terwijl Nicia terugging naar huis om zijn vrouw te spreken, bracht Ligurio een bezoek aan Pater Timoteo.  

‘Pater, ik zou graag spreken over een zaak die mij zeer aan het hart gaat.’ 

‘Een zaak die u zeer aan het hart gaat. Dat kan niets anders zijn dan wijn of vrouwen.’  

‘Daar heeft u grif gelijk in, en u heeft vast verstandige ideeën over beide.’ 

‘Over de eerste heb ik niet veel te zeggen, en over de tweede kom ik niet veel verder dan te stellen dat je zonder vrouwen een eenzaam leven tegemoet gaat, maar met hen meer krijgt dan waar je om gevraagd hebt.’ 

‘Soit, zo is het nu eenmaal. Gelukkig zijn er andere dingen die uw leven veraangenamen.’ 

‘Wat impliceert u Ligurio?’ 

‘Laat ik zeggen dat ik een bijdrage kan leveren aan uw geluk als u mij een dienst kan doen.’ 

‘Vertel, wat voor dienst heeft u in gedachten?’ 

Ligurio fluisterde zijn wensen in het oor van Pater Timoteo.  

‘En in ruil daarvoor pater, zullen zowel Nicia als Callimaco u ruim belonen.’ 

‘U wilt mij corrumperen Ligurio en voor geld een leugen kopen! Hoe durft u zo ondubbelzinnig te zijn!’  

‘Wat zegt u nu, u heeft bezwaar tegen mijn voorstel? Dan heb ik een foutieve vooronderstelling gedaan.’ 

‘U heeft gedacht dat ik precies zo was als mijn broeders. Wat een ellendige vooronderstelling!’ 

‘Vergeef me Pater Timoteo. Het is een fout van mijn kant. Wilt u werkelijk niet meewerken?’ 

‘U maakt het me wel moeilijk…’ 

‘Dan vrees ik dat ik iemand anders moet zoeken.’  

‘Welnee. Ik raad u alleen dat u met veel meer behoedzaamheid te werk moeten gaan. U brengt uw oneerbare voorstel wel heel snel ter tafel. En zonder enige scrupules.’ 

‘U bent er duidelijk niet van gediend’ 

‘Jazeker wel, wat maakt mij het uit. Maar ik moet mij toch even druk maken over het welzijn van uw ziel voordat ik overstag ga.’  

‘Laat u zich door mijn ziel niet afleiden beste pater, die is toch al gecorrumpeerd. Dus u wilt wel meewerken?’ 

‘Natuurlijk, waarom zou ik zo’n lucratieve afspraak naast me neerleggen als wij er allemaal ons voordeel mee kunnen doen?’ 

‘Precies! U begrijpt het. Waarom iets weigeren uit principe terwijl zoveel mensen er gelukkig van zullen worden? En ach kijk, daar is de dame in kwestie. Beste Timoteo, ik zal mij snel uit de voeten maken en u alle ruimte geven om in vertrouwen met Lucretia te converseren.’ 

‘Dag Lucretia mijn lieve kind, waarmee kan ik je van dienst zijn?’ 

‘Pater, ik ben vreselijk ongelukkig. Ik weet niet wat ik moet doen.’ 

‘Wat is er aan de hand?’ 

‘Mijn goede man, Nicia, heeft een dokter gevonden die ons kan helpen met het verwekken van een kind.’ 

‘Maar dat is toch fantastisch?’ 

‘Jazeker, maar om zwanger te kunnen raken moet ik een drankje drinken van het sap van de alruinplant.’ 

‘Ai, dat kan niet veel goeds betekenen.’ 

‘De eerste die met mij het bed zal delen na het drinken van het sap zal dat met zijn leven moeten bekopen.’ 

‘De vloek van de alruin.’ 

‘Daarom heeft mijn man me gevraagd voor eenmaal het bed te delen met een ander.’ 

‘Juist ja. En uw probleem is?’ 

‘Wel pater, dat ziet u toch ook. Als ik kuis wil blijven en binnen Gods geboden wil leven, dan kan ik mij nooit tot een ander verhouden dan tot die goede Nicia. Maar als ik het niet doe, zal ik nooit weten wat het is om een moeder te zijn.’ 

‘Dat is inderdaad een moeilijke keuze. Maar wellicht is het simpeler op te lossen dan u denkt.’ 

‘Wat bedoelt u?’ 

‘Wel, u gaat ervan uit dat u een zonde begaat als u met een andere man slaapt, toch?’ 

‘Hoe kan dat anders zijn?’ 

‘Heel simpel. God heeft geboden dat u uw man zult gehoorzamen. En wat heeft meester Nicia u gevraagd?’ 

‘Wilt u zeggen dat het gehoorzamen van mijn man het gebod om de echt niet te breken, overstijgt? Maar hoe?’ 

‘Denk niet te veel na mijn lieve kind. Je bent op de wereld gezet om de vrouw van Nicia te zijn en kinderen te baren, niet om moeilijke vraagstukken uit te denken. Laat dat maar over aan mensen die ervoor gestudeerd hebben.’ 

‘Dus u zegt dat ik in het geheel niet bang hoef te zijn voor enige repercussie?’ 

‘Wees gerust mijn kind, deze zonde laat zich gemakkelijk met wijwater wegwassen.’ 

‘Ik sta perplex.’ 

‘Laat het maar even op je inwerken.’ 

‘Weet u het zeker?’ 

‘Voorwaar, alles komt goed.’ 

‘Na haar onderhoud met pater Timoteo keerde Lucretia terug naar huis. Daar trof ze Nicia, die haar het drankje gaf dat Callimaco hem had laten brengen. Nadat ze het had opgedronken, installeerde ze zich in haar slaapkamer. Nicia rapporteerde ondertussen aan Ligurio die Callimaco gevraagd had zich te verkleden als lierspeler en naar het marktplein te gaan. 

‘Prachtig, beste Nicia,’ riep Ligurio uit. ‘Hiermee heeft u zichzelf een grote dienst bewezen.’ 

‘Laten we het hopen!’ 

‘Vrees niet, we zullen ons direct naar het marktplein begeven en daar de eerste de beste flierefluiter overmeesteren en naar uw huis brengen.’ 

‘U zegt het.’ 

‘Jazeker. Laten we gaan.’ 

‘Op het marktplein aangekomen, zagen beide heren een lierspeler lopen. Ze overmeesterden de man en namen hem mee naar het huis van Nicia. Daar gooiden ze hem zonder scrupules in de slaapkamer waar Lucretia op hem wachtte. De volgende ochtend haalde Nicia de lierspeler, dus de verklede Callimaco, uit de slaapkamer en draaide hem driemaal om zijn as zodat hij gedesoriënteerd zou raken en het huis niet terug zou kunnen vinden. Hij stuurde hem de stad in, in de overtuiging dat de man een snelle dood zou kennen. Callimaco liep echter snel naar huis en ruilde zijn vermomming in voor zijn gewone plunje. Ligurio belde aan. 

‘Beste Callimaco. Kom snel mee! Nicia en Lucretia hebben ons uitgenodigd het middagmaal met hen te nuttigen.’ 

‘Fantastisch, dan heeft mijn tactiek gewerkt.’ 

‘Jazeker, u hebt de nacht door kunnen brengen met, in uw eigen woorden, de schoonste vrouw van Italië.’ 

‘Niet alleen uw plan mijn hooggewaardeerde Ligurio, en werkelijk, uw wangen zouden kleuren als ik u de details uit de doeken zou doen, maar ook mijn eigen plan heeft gewerkt.’ 

‘Waar heb je het over?’ 

‘Dat ons samenzijn niet een enkele nacht zal duren, maar vanaf nu elke dag mijn werkelijkheid zal zijn.’ 

‘Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?’ 

‘Heel gemakkelijk. Na onze langdurige en oh zo behaaglijke vrijpartij heb ik Lucretia simpelweg alles verteld.’ 

‘Was zij niet vreselijk gekwetst door het verraad?’ 

‘Geenszins! Ze was gevleid door al de moeite die ik voor haar heb ondernomen.’ 

‘En ze heeft ermee ingestemd u vaker te zien?’ 

‘Het was zelfs haar idee.’ 

‘Hoe heeft u haar zover gekregen?’ 

‘Ik? Ik heb niets gedaan. Ze heeft zelf de conclusie getrokken dat als haar echtgenoot werkelijk zo dom is om dit alles te laten gebeuren, en haar priester zo geldbelust is dat hij zijn ziel verloochend voor enkele centen, het wel Gods plan moet zijn om mij op haar pad te brengen.’ 

‘Wat een geluk. Maar hoe nu verder? Hoe zult u deze farce vol kunnen houden?’ 

‘Heel simpel. Lucretia zal Nicia overhalen mij als peter aan te stellen van het kind dat nu weldra zal komen. Als dank voor haar genezing. En om die rol te vervullen zal ik vrijelijk toegang hebben tot hun palazzo.’  

‘Werkelijk Callimaco, het geluk is u goed gezind.’ 

‘En dat, mijn beste, is het einde van mijn vertelling. En als u de tranen uit uw ogen heeft gewreven, zullen wij elkaar nog eenmaal toosten en de nacht in gaan.